Bij koud en nat weer droom je vast wel eens over een win­ter­slaap. Lek­ker weg­krui­pen onder een warm dek­bed, tot­dat het weer len­te is. Maar wat houdt een win­ter­slaap nou pre­cies in? Wel­ke die­ren over­win­te­ren op deze manier en hoe kun je ze een hand­je hel­pen? Natuur in je Stad ver­telt het je.

Daar­om gaan die­ren in winterslaap
Tij­dens de win­ter kun­nen veel die­ren las­tig aan voed­sel komen. En dat ter­wijl het tege­lij­ker­tijd flink veel ener­gie kost om hun lichaams­tem­pe­ra­tuur op peil te hou­den. Omdat niet ieder dier naar war­me oor­den kan vlie­gen, is daar de win­ter­slaap als oplos­sing. Door lang te sla­pen, gebrui­ken deze beest­jes wei­nig ener­gie en over­le­ven zo de kou­de maan­den. In de len­te wor­den ze dan weer wak­ker, om voed­sel in over­vloed te vin­den. Die­ren die een win­ter­slaap heb­ben zijn bij­voor­beeld egels, vleer­mui­zen, hazel­mui­zen en ham­sters. Wist je dat de win­ter­slaap van een vleer­muis wel vier tot zes maan­den kan duren?

Wat gebeurt er met het sla­pen­de lichaam?
Tij­dens de win­ter­slaap zakt de lichaams­tem­pe­ra­tuur van de die­ren enorm, tot een paar gra­den boven of soms zelfs rond­om het vries­punt. De adem­ha­ling en de hart­slag gaan lang­za­mer. Hier­door bespaart het lijf­je ener­gie. Laten we als voor­beeld een egel in win­ter­slaap nemen. Zijn hart­slag daalt van 180 sla­gen naar 20 sla­gen per minuut. Ook haalt hij maar vier keer per minuut adem, wat hij nor­maal gespro­ken elf keer zo vaak doet. Een enorm ver­schil. Maar waar leeft het beest­je dan van, tij­dens al dat sla­pen? Van een goe­de voorbereiding!

Voor­be­rei­ding van de winterslaap
Voor­dat die­ren in win­ter­slaap gaan, eten ze in de herfst extra veel om een vet­laag­je te kwe­ken. Door dit laag­je hoe­ven te niet wak­ker te wor­den om te eten of te drin­ken. Maar er is meer voor te berei­den: de ide­a­le slaap­plek bij­voor­beeld. Vleer­mui­zen zoe­ken naar een koe­le, don­ke­re, voch­ti­ge ruim­te zon­der slaap­ver­sto­ren­de her­rie. Denk aan grot­ten, hol­le bomen of spouw­mu­ren. Daar maken ze zich zo klein moge­lijk, of han­gen tegen ande­re vleer­mui­zen aan om lek­ker warm te blij­ven. Egel­tjes zoe­ken een beschut­te plek, bij­voor­beeld onder een boom. Ze maken een nest­je van tak­jes, blaad­jes en gras. Nest­je af? Dan kruipt de egel onder de blaad­jes, rolt hij zich op en valt in een die­pe slaap. Bij het wak­ker wor­den zijn de die­ren veel afge­val­len en gaan met­een op zoek naar iets te eten.

Win­ter­slaap of winterrust?

Naast win­ter­slaap bestaat er ook win­ter­rust. Beren, das­sen, eek­hoorns en gaai­en komen daar­mee de kou­de win­ter door. Zij sla­pen ook lang, maar wor­den een paar keer wak­ker van hun ‘win­ter­slaap light’ om eten te gaan zoe­ken. De eek­hoorn en de gaai pak­ken dat wel heel han­dig aan. Zij leg­gen voor de win­ter een gro­te voor­raad eten aan en ver­stop­pen deze in de buurt van het nest. De paar keer dat ze wak­ker wor­den, zoe­ken ze hun voor­raad op en eten hun buik­jes rond. Daar­na val­len ze weer diep in slaap. De noot­jes, eikel­tjes en zaden die ze niet terug vin­den, lopen in de len­te weer uit en wor­den nieu­we bomen. Dat heeft de natuur mooi geregeld.

Zo help je win­ter­sla­pe­ri­ge dieren
Een beer kom je niet zo snel tegen, een egel­tje in win­ter­slaap wel. Een beet­je oppas­sen dus als je dode bla­de­ren en tak­ken opruimt in de tuin: voor je het weet ligt daar een egel tus­sen. Die kan heel stil en koud blij­ven lig­gen, maar denk niet dat hij dood is: hij slaapt. Snel weer toe­dek­ken dus, zodat het beest­je rus­tig ver­der kan sla­pen. Is de egel wak­ker of ziet hij er echt niet goed uit? Neem dan con­tact op met de Egel­op­vang Haar­lem.

Dit vind je vast ook leuk: