Vogeltrek
De vogeltrek: het najaar is in zicht en dat betekent dat miljarden vogels binnenkort hun vleugels uitslaan voor een reis naar warmere oorden. Voor hen een vermoeiende én gevaarlijke reis. Waarom trekken vogels eigenlijk, hoe herken je een vogeltrek en hoe kun je zelf getuige zijn van dit mooie natuurgegeven?
Wat is de vogeltrek?
De vogeltrek is een jaarlijks terugkerend event. Broedvogels vliegen 2x per jaar heen en weer: een voorjaars- en een najaarstrek. Op de ene plek broeden ze en op de andere plek verblijven ze in de winter. Op deze manier maken ze gebruik van de beste leefomstandigheden op twee verschillende plekken. Slim! Broedvogels uit Nederland trekken in de koude wintermaanden veelal naar het zuiden en keren in het voorjaar terug om hier te broeden.
Soorten vogels
Je kunt drie soorten vogels onderscheiden:
- Lange afstand trekkers. Deze vogels brengen de winter door in het verre Afrika. Zij vertrekken uit Nederland als de dagen korter worden en reageren op daglicht.
- Korte afstand trekkers. Dit zijn vogels die in Europa blijven. Zij letten juist op het weer. Wordt het te koud? Dan vliegen ze uit. Is het een warme herfst? Dan blijven ze gewoon wat langer in ons land.
- Er bestaan ook standvogels, dit zijn vogels die altijd op een plek blijven. Bekende standvogels zijn bijvoorbeeld de specht, mus, merel en ekster.
De eerste twee soorten kun je voorbij zien komen tijdens de vogeltrek.
Waarom trekken vogels
Vogels die trekken zijn op zoek naar de beste omstandigheden om te overleven. Op een bepaald moment in het najaar worden ze onrustig en willen ze niets liever dan vertrekken. Deze onrust wordt grotendeels veroorzaakt door hun hormonen en is genetisch bepaald.
De voornaamste redenen waarom vogels trekken:
- Voor het beschikbare voedsel in een bepaald gebied.
- Betere weersomstandigheden, denk aan temperatuur, zonlicht en daglengte.
Opmerkelijk is dat trekvogels een zeer nauwkeurig gevoel hebben voor wanneer ze precies moeten vertrekken. En deze timing is heel erg belangrijk: te vroeg vertrekken kan ervoor zorgen dat er niet genoeg voedsel beschikbaar is. Te laat vertrekken kan als gevolg hebben dat de weeromstandigheden slecht zijn of dat alle broedplekken al in gebruik zijn.
De weg kwijt?
Vogels die trekken raken niet snel de weg kwijt. Net als hun gevoel voor timing is ook het richtingsgevoel aangeboren. Zo weten trekvogels dus precies welke kant ze op moeten vliegen en wanneer. Trekvogels gebruiken een aantal unieke natuurmiddelen om te navigeren. Bijvoorbeeld:
- De stand van de zon, maan en de sterren.
- Bergen, rivieren en zeeën.
- Hun aangeboren kompas.
Vogeltrek herkennen
Een vogeltrek herken je aan een grote groep vogels die door de lucht trekt, veelal in V‑vorm. Opvallend is het drukke gekwetter tijdens de trek. Zie het als een vergadering in de lucht, waarbij druk wordt overlegd welke vogel waar vliegt.
De trekvogels herkennen is een lastiger werkje. Veel vogelliefhebbers zijn daarom ook gek op de vogeltrek-momenten. Je weet dat de vogeltrek is begonnen, maar je weet nooit wat je voorbij ziet komen in de lucht. En dat maakt het iedere keer weer anders en verassend!
Een, twee, drie…
Ben je gek op vogels en lijkt het je geweldig om mee te tellen tijdens de vogeltrek? Dat kan! In Haarlem en omgeving is de Vogelwerkgroep Zuid — Kennemerland actief. Iedere vogeltrek wordt geteld en nieuwe tellers zijn altijd welkom.
In de regio Haarlem wordt de landtrek geteld op een hoog duin aan de oostkant van het parkeerterrein bij Parnassia in het Nationaal Park Zuid-Kennemerland. De zeetrek wordt nauwkeurig gevolgd door de Reddingsbrigade Bloemendaal aan zee. Alle trekresultaten wereldwijd vind je terug op www.trektellen.nl.
Meedoen? Kijk op de website van de Vogelwerkgroep www.vwgzkl.nl voor meer informatie en meld je aan bij een van de coördinatoren.
Tips voor vogelaars?
Ben je zelf actief vogelaar en heb je tips voor anderen? Laat het ons weten via de social media van Natuur in je Stad of mail: info@natuurinjestad.nl.
We zijn ook altijd op zoek naar vrijwilligers die we mogen interview over de natuur in Haarlem en omgeving. Lijkt het je leuk om hieraan mee te werken? Stuur een e‑mail naar: info@natuurinjestad.nl.
Geef een reactie