Weet jij wel­ke vis­sen er in het Spaar­ne leven? En hoe de vis­stand is ver­an­derd de afge­lo­pen jaren? Wij vroe­gen het aan Rob Ver­burgt, water­sys­teem­be­heer­der van Rijn­land. “Er zijn veel posi­tie­ve veranderingen.”

Het water­schap Rijn­land zorgt voor dro­ge voe­ten en schoon water. Rob houdt zich er bezig met water­kwa­li­teit en water­kwan­ti­teit. Hij beschouwt zich­zelf als een soort bos­wach­ter, maar dan van het water. Als ‘water­bos­wach­ter’ weet hij alles van eco­lo­gie, vis­sen en vis­mi­gra­tie. Hij ver­telt: “Jaren­lang heb­ben we het water gema­na­ged met dij­ken, gema­len en slui­zen. Die wor­den nu steeds vaker heropent.”

Trek­rou­tes van vissen
Maar waar­om gebeurt dat? Rob legt uit: “Door rivie­ren zoals het Spaar­ne her­me­tisch af te slui­ten door mid­del van dij­ken en slui­zen, wer­den trek­rou­tes van vis­soor­ten zoals paling, spie­ring en zalmach­ti­ge ook afge­slo­ten. Pas de laat­ste decen­nia zien we dat het zeer slecht gaat met deze trek­vis­sen. Daar­om bren­gen we in steeds meer water­sys­te­men aan­pas­sin­gen aan waar­door de vis weer kan migre­ren tus­sen zoet en zout water.”

Vis­pas­sa­ge Spaarndam
Dat gebeurt sinds de zomer van 2020 ook bij het boe­zem­ge­maal Spaarn­dam. Daar is een nieu­we vis­pas­sa­ge. “Die pas­sa­ge helpt de paling om van zout naar zoet water te kun­nen zwem­men. We hopen dat de spie­ring ook terug komt, deze vis leeft in zoet en in zout water. Met een came­ra kij­ken we mee bij de pas­sa­ge en na coro­na hopen we er rond­lei­din­gen te kun­nen geven.”

Scho­ner water in het Spaarne
Er zijn veel posi­tie­ve ver­an­de­rin­gen voor het Spaar­ne sinds de jaren ’60. “Van­af dat moment werd het water gezui­verd”, ver­telt Rob. “Tot die tijd werd afval­wa­ter in het Spaar­ne geloosd. Nu is er een afval­wa­ter­zui­ve­ring in de Waar­der­pol­der en in Schal­k­wijk. We zien dat er sinds die tijd veel vis­soor­ten terug­ko­men. Je merkt zelf ook dat het water scho­ner is: je kunt nu wel drie meter in het Spaar­ne kij­ken, er is veel meer door­zicht dan vroe­ger. Vis­soor­ten die sinds­dien terug zijn, zijn zeelt en kroes­ka­pers. Er waren voor­heen wel al veel bra­sems en snoek­baar­zen, maar in onge­zon­de hoe­veel­he­den, waar­door er een een­zij­di­ge popu­la­tie ont­stond. Dat is verbeterd.”

Diver­si­teit in vissoorten

Door de vis­pas­sa­ge en het scho­ne­re water is er nu dus meer diver­si­teit. De vis­pas­sa­ge is er pas een paar maan­den, maar Rijn­land ver­wacht de vol­gen­de vis­sen meer terug te zien in het Spaarne:

  • Har­der
  • Spie­ring
  • Paling
  • Hou­ting

Die laat­ste is een zalmach­ti­ge, de vis was rond de jaren ‘50 uit­ge­stor­ven door ver­ont­rei­ni­ging, maar die ver­wach­ten we ook terug in het Spaarne.”

Baars, kar­per, snoek en meerval
Een aan­tal vis­soor­ten zie je al in over­vloed in de Haar­lem­se rivier, bij­voor­beeld op plek­ken waar eend­jes wor­den gevoerd. Rob somt op: “We zien veel veel kar­per­ach­ti­gen zoals bra­sem, kol­blei, riet­voorn en blank­voorn. Ook de baars zien we veel, net als de snoek die heeft gepro­fi­teerd van het scho­ne water. Als zicht­ja­ger is deze vis afhan­ke­lijk van goed zicht. Wist je dat we snoe­ken van meer dan 1.20 meter lang heb­ben gespot? Ze heb­ben gevaar­lij­ke tan­den, dus plaag ze niet ter­wijl je je hand in het water houdt.” Ook de meer­val heeft een come­back gemaakt, ze kun­nen enorm groot wor­den. “Deze roof­vis was zeld­zaam en beschermd en is nu eigen­lijk een ‘gewo­ne’ vis. We heb­ben dus eer van ons werk.” Sinds de jaren 90 zwem­men er ook steeds meer exo­ten in het Spaar­ne rond, zoals de zwart­bek­gron­del en de roofblei.

Wat kun jij doen?
Rob wil maar zeg­gen dat er onder­wa­ter echt een prach­ti­ge natuur schuil gaat, mis­schien wel het groot­ste natuur­ge­bied in Neder­land. En daar kun­nen we zelf aan bij­dra­gen. Rob: “Als je een boot hebt, wees dan voor­zich­tig met aftan­ken. En sop je boot af met een bio­lo­gisch afbreek­baar schoon­maak­mid­del.” Wees, kort­om, zui­nig op de natuur en denk aan die mooie wereld onder het water­op­per­vlak. Daar leeft van alles!

Foto: Rijn­land